Η Στεμνίτσα, κατά τη διάρκεια της Αρχαιότητας γνωστή ως Ὑψοῦς, είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της Αρκαδίας. Χτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1083 μέτρων, σε μια πτυχή της Κλοινίτσας, παρακλάδι του όρους Μαίναλο, είναι χαρακτηρισμένη ως παραδοσιακός οικισμός.  

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η αρχαία Υψούς χτίστηκε από τον Υψούντα, έναν από τους πενήντα γιους του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Εικάζεται ότι η  μετονομασία Στεμνίτσα έγινε τον 7ο αιώνα μ.Χ., μετά την εποίκιση των περιοχών από Σλάβους, καθώς Στεμνίτσα σημαίνει τόπος δασώδης και σκιερός στα σλαβικά.  

Στην επανάσταση του ’21 έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Χρησίμευσε ως έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που την αποκαλούσε “χωροπούλα του Μοριά”. Λόγω του ρόλου της στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα διατέλεσε έδρα της πρώτης Πελοποννησιακής Γερουσίας και πρώτη άτυπη πρωτεύουσα του επαναστατημένου Ελληνικού έθνους για έναν μήνα. Ανακηρύχθηκε την 27η Μαΐου του 1821 – ημερομηνία κατά την οποία έλαβε χώρα συνέλευση της Ά Πελοποννησιακής Γερουσίας στην Ι.Μ. Χρυσοπηγής στη Στεμνίτσα.